Río Xúcar

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Xúcar Xúquer - Júcar

Administración
Estaus	{{{estaus}}}
Territorios	Castiella-La Mancha País Valenciano
Cheografía
Longaria	497,50 km
Altaria d'o naixedero	1.700 m
Naixedero	Ojuelos de Valdeminguete
Desembocadura	mar Mediterrania
Superficie d'a cuenca	{{{cuenca}}} km²
Cabal meyano	{{{cabal}}} m³/s
Mapa

O Xúcar (en castellano Júcar, en catalán, Xúquer) ye un río de l'este d'a Peninsula Iberica. Tien una longaria de 497,5 km, traviesa as provincias de Cuenca, Albacet y Valencia, y desemboca en la mar Mediterrania. Naxe a 1.700 msnm, en a versant meridional d'o cerro de San Felipe (Sierra de Tragacet) y cerca tamién d'o naixedero d'o río Cuervo (cuenca d'o Tacho), d'o Guadalaviar y d'o mesmo Tacho, en o Sistema Iberico.

Curso alto

En o suyo curso alto, o río Xúcar recorre a Serranía de Cuenca con una dirección norte-sud en una zona de precipitacions meyas superiors a los 800 mm añals por o que plega a tener un cabal absoluto en Cuenca de 11,25 m³/s y un relativo de 11,43 l/s/km²;.

En esta part d'o suyo curso bi ha modelato karstico, con torcas, dolinas y lenars, destacando os tormos d'a Ciudad Encantada. L'acción d'o Xúcar chenera formas fluvio-karsticas, foces, d'o Xúcar y os suyos afluents como a Foz del Huécar, a on que se troban as famosas Casas colgadas.

Curso meyo

En a Manchuela o Xúcar fa un arco d'uns 90 graus y s'adreza enta l'este, como resultato d'un antigo fenomeno de captura fluvial, y en ixe tramo bi ha muitos recolons como a Foz del Xúcar, con cillos d'uns 150 metros d'altaria entre Exorquera y Alcalá del Xúcar, ubiertos en una especie de relieve un poquet plegato que forma orichinalment a divisoria d'auguas entre a versant atlantica y la mediterrania.

Curso baixo

Traviesa zona montanyosa de Caroch y la desparte en as muelas de Cortes y de l'Muela de l'Albéitar. Dimpués de salir de l'entibo de Tous, plega a tener o suyo cabal maximo en Sumacàrcer, con 49,22 m³/s y 2,75 l/s/k²; n'este punto, concretament en a Masía de Mompó (o tradicional puesto d'aforo), o Xúcar s'ubre en a planada dimpués d'haber pasau por as foces on ye l'entibo de Tous, d'astí enta debant os suyos livels baixan porque quitan augua pa os reganos d'as riberas alta y baixa.

Os zaguers tramos d'o curso entallau entre montanyas facilitan a alimentación sotorrana de bel manantial artesiano (ojos del río Verde, manantials de l'antiga canal de la Reva) que bi ha en a Ribera. Tamién o Canal Xúcar - Turia sale artificialment en forma sotorrana dende l'entibo de Tous pa aflorar a un km a lo norte d'a nueva población de Tous, dende a on s'adreza ta o nord-este, pa regar buena part d'a Ribera Alta y d'a Huerta Sud de Valencia.

Esta zona ye a suya plana aluvial, con gran importancia economica, a causa de l'agricultura, estando a zona mes densament poblada d'o curso suyo. A plana ye formada por lo que trai o mesmo Xúcar y los afluents suyos Magre y Albaida. O río tien un recorriu sinuoso con meandres y ye en cotas mes alteras que as tierras dezaga d'as marguins. Ye a on se troba l'albufera de Valencia y cualques almarchals litorals.